رشد کودکان

اهمیت رشد کودکان

مشاهده رشد کودکان برای والدین، از لحظه تولد تا سال‌های نوجوانی و بعد از آن یک تجربه تکرارنشدنی است.
با وجود پیچیدگی های ظاهری، رشد کودکان روندی پایدار و قابل پیش بینی دارد. همان‌طور که هر انسانی اثر انگشت مخصوص خودش را دارد، سرعت رشد هر فرد نیز مخصوص خودش است. به همین دلیل طیف وسیعی از الگوهای رشد وجود دارند.

عوامل موثر بر رشد کودکان

چگونگی رشد کودک به عوامل داخلی و خارجی بستگی دارد. بعضی از این عوامل خارج از کنترل ما هستند و دخالتی نمی توانیم در آنها داشته باشیم. شناخت این موضوع که کودک در هر دوره از زندگی خود برای رشد و عملکردش به چه چیزی نیاز دارد، به رشد بهتر آنها کمک می کند.
ژنتیک: منظور خصوصیاتی است که از طریق ژن والدین به فرزندانشان می رسد. مثل قد، وزن، ساختار فیزیکی،‌ هوش، علایق و استعدادها برخی از بیماری ها نیز ممکن است از طریق ژن انتقال پیدا کنند. در نتیجه بر رشد و تکامل کودک موثر هستند.
محیط: محیط نقش مهمی را در رشد کودکان دارد. عواملی مانند محیط فیزیکی و شرایط جغرافیایی محلی که کودک در آن زندگی میکند و همچنین محیط اجتماعی و روابط او با دوستان و خانواده، بر رشد اولیه کودک اثر گذار است.
یک مدرسه عالی، یک خانواده خوب و دوست داشتنی، مهارت های اجتماعی و فردی قوی را در کودکان ایجاد میکند. درحالی که این قضیه برای کودکانی که در محیط های پر استرس بزرگ میشوند متفاوت خواهد بود.
ورزش و تحرک: یکی دیگر از عوامل موثر بر رشد جسمی و عملکردی کودک است داشتن تحرک کافی در قالب ورزش و بازی های مختلف است. رشد پسران و دختران به خصوص در سن بلوغ با یکدیگر متفاوت است.
جنسیت: به طور معمول پسران نسبت به دختران قد بلندتر و ساختار فیزیکی قوی تری دارند. همچنین سن بلوغ در دختران زودتر از پسران است . بنابراین هم در ساختار فیزیکی و هم در ساختار خلقی آنان تفاوت هایی وجود دارد و باعث میشود به چیزهای مختلف علاقه نشان دهند.
استرس مثبت: استرسی است که قابل کنترل است. برای انجام مسئولیت ها کمی استرس لازم است زیرا با افزایش هوشیاری ناشی از آن، کارها با دقت بیشتری انجام می شوند. استرس مثبت می تواند انگیزه ما را برای ادامه مسیر زیاد کند.
همچنین در این نوع از استرس مقدار هورمون های استرس بعد از موقعیت استرس زا به سرعت به حالت عادی باز می گردند.
استرس منفی: به استرسی که تحت کنترل فرد نباشد استرس منفی می گویند، زیرا در این حالت علائم به مقدار زیاد بروز می کند و فرد نمی تواند کار خود را به درستی انجام دهد. استرس بیش از حد می تواند آثار منفی زیادی بر بدن داشته باشد و سلامت فرد را به خطر بیندازد.

آیا مکمل بر رشد کودک تاثیری دارد؟

افزایش سرعت رشد و بهبود معیار‌های تکامل روانی و مغزی مهم‌ترین نتایج مصرف مکمل های رشد برای کودکان و اطفال هستند. در کشورهای مختلف بر اساس شرایط اقلیمی و نیازهای آن انواع مکمل ها تجویز می‌شوند.
از آنجایی که کودکان به خصوص در سنین زیر دو سال نمی توانند همه مواد غذایی را مصرف کنند، مصرف انواع مولتی ویتامین و مواد معدنی برای آنها ضروری است. البته نباید به صورت خودسرانه هر نوع مکمل و دارویی را به کودک داد. مشورت با پزشک و تحقیق درباره مناسب ترین محصول برای رشد کودک قبل از مصرف مکمل رشد باید صورت گیرد.

مکمل های کودکان دارای چه موادی باید باشند؟

ویتامین A: 
در تقویت بینایی، تکامل گلبول های سفید و قرمز خون، افزایش عملکرد سیستم ایمنی مقابل بیماری ها، تسهیل انتقال آهن از منابع ذخیره ای به گلبول های قرمز موثر است. این ویتامین اثر تقویتی در مخاط دارد و در رشد و نمو کودکان موثر است.
ویتامین آ باید از بدو تولد در قالب قطره ویتامین A و همزمان با ویتامین D روزی 25 قطره تجویز شود. از 6 ماهگی به بعد این ویتامین به صورت قطره مولتی ویتامین و 25 قطره تا 2 سالگی مصرف شود.
آهن:
آهن برای پیشگیری از کم خونی و آسیب پذیری در برابر عفونت ها، بهبود اختلالات یادگیری و حافظه مخصوصا در کودکان مبتلا به کم خونی، افزایش انرژی ، بهبود ضعف، خشکی و گرفتگی عضلات تجویز می شود.
یک نوزاد طبیعی در بدو تولد به ازای هر کیلوگرم وزن 75 میلی گرم آهن دارد که دو سوم آن در گلبول قرمز و باقی به شکل فریتین در کبد، مغز استخوان و نخاع ذخیره شده است. بنابراین در این دوره نیاز به دریافت آهن ندارد اما در 6ـ 4 ماهگی که ذخایر آهن کم می شود مصرف آهن برای نوزاد ضروری است.
منگنز: 
منگنز از دیگر ریزمغذی های مورد نیاز بدن است که در ترکیب برخی مکمل ها وجود دارد. این عنصر که در رشد نوزادان و اطفال تاثیر زیادی دارد و در متابولیسم چربی ها و کربوهیدرات ها و در شکل گیری بافت همبند استخوانی و غضروف نیز موثر است.
روی:
روی یکی از عناصر مهمی است که در تقویت سیستم ایمنی، ترمیم زخم ها، بهبود قوه بویایی، افزایش قدرت بینایی، چشایی، تقسیم طبیعی سلول ها، رشد و تکامل در دوران بارداری، سلامت پوست، فرم گرفتن و استحکام ناخن ها و تقویت ساختار مو نقش مهمی دارد.
روی از بیماری های سرماخوردگی ، اسهال ، استفراغ و آسم پیشگیری می کند. این عنصر به صورت زینک سولفات یا گلوکونات تجویز می شود که باید روزی 5 میلی لیتر بعد از غذا مصرف شود.
ویتامین های گروه ب:
ویتامین های گروه B در متابولیسم و افزایش انرژی بدن، رفع خستگی زودرس، تشکیل گلبول های قرمز و تقویت سیستم عصبی و حافظه اثرگذار هستند. کمبود این مواد سبب ضعف اعصاب ، کاهش تعداد گلبول های قرمز و کم خونی می شود.
ویتامین ث:
ویتامین C یکی از ویتامین های ضروری برای بدن است که باعث مقاومت بدن می شود. ویتامین سی بدن را از ابتلا به بیماری های ویروسی مثل سرماخوردگی، آنفولانزا و کرونا مصون می دارد. 50 تا 200 میلی گرم ازاین ویتامین در شربت های مولتی ویتامین وجود دارد.
ویتامین ث یک ویتامین محلول در آب است و مقدار اضافی آن از بدن دفع می شود. بدن کودکان نمی تواند این ویتامین را ذخیره کند بنابراین آنها بیشتر نیاز به مصرف مکمل ها و مولتی ویتامین های حاوی ویتامین ث دارند.

هورمون رشد در کودکان چه ساعتی ترشح می شود؟

در ابتدا ذکر این نکته ضروری است که رشد قدی کودک قبل از هر چیز تحت تأثیر عوامل ژنتیکی است و
داشتن تغذیه صحیح و اصولی فعالیت فیزیکی کافی، ساعت خواب منظم و کافی و پرهیز از تنش و استرس از جمله عوامل محیطی هستند که زمینه ژنتیکی را برای رشد قدی کودک به بیشترین مقدار خود می رسانند. البته در سنین رشد باید تمام مواد مغذی مورد نیاز بدن کودکان و نوجوانان با یک رژیم غذایی مناسب و گنجاندن همه گروه های غذایی در آن تأمین شود. مصرف پروتئین کافی، انواع ویتامین های A، D و K و نیز انواع مینرال ها مانند کلسیم، فسفر، منیزیم، زینک و آهن در این دوره بسیار برای رشد جسمی و ذهنی کودکان ضروری است.
البته این مواد مغذی باید از طریق تغذیه سالم تأمین شود ومصرف برخی مکمل ها معمولا به صورت موقتی، تحت شرایط خاص و با صلاحدید پزشک باید انجام گیرد و از مصرف خودسرانه این مکمل ها باید به شذت خودداری کرد.
با توجه به ترشح هورمون رشد از ساعت ۱۰ شب تا ۲ بامداد باید طوری ساعت خواب کودک را تنظیم کرد که معمولا یک ساعت پس از به خواب رفتن کودک، ترشح هورمون رشد آغاز شود. یعنی اگر کودک ساعت ۹ شب بخوابد، ترشح هورمون رشد از ساعت ۱۰ شب به بعد که به خواب عمیق می رود، به حداکثر میزان خود می رسد.